Krąg - zamek

Kazimiera Kalita-Skwirzyńska

Widok ogólny (fot. G.Solecki)

Widok od strony jeziora ok. 1945 r.

Położony na wschodnich krańcach powiatu sławieńskiego zamek w Krągu jest jedna z kilku najlepiej zachowanych renesansowych siedzib rycerskich Pomorza. Powstał. pod koniec XVI w. z fundacji Feliksa von Podewilsa na miejscu średniowiecznej warowni. Podewilsowie rozbudowali zamek w XVII w., podwyższając go o jedna kondygnację, a w 1890 r. nowy właściciel, Karl Wilhelm von Riepenhausen, dobudowa. do bocznej elewacji długie skrzydło w stylu neorenesansowym.

Jak wynika z badań archeologicznych, piętnastowieczna warownia, należąca w latach 1490-94 do lenników książąt pomorskich i do księcia Bogusława, składała się z murowanego, posadowionego na majdanie otoczonym murami obronnymi i fosa, domu mieszkalnego o wymiarach 11,6 x 14,6 m. Zachowane relikty najstarszych budowli wskazują, iż zamek mógł. mieć formę wieży obronno-mieszkalnej, jakie w owym czasie budowano na Pomorzu (w Płotach, Dobrej Nowogardzkiej, Korytowie czy w Krępcewie). Pod renesansowym skrzydłem zamku przetrwały kamienno-ceglane mury trzech piwnic średniowiecznej warowni, oświetlonych szczelinowymi okienkami, oraz teren majdanu z reliktami fosy otaczającej gotycką siedzibę.

Pod koniec XV stulecia książę pomorski Bogusław X warownię w Krągu ofiarował. swemu rycerzowi - Adamowi von Podewils - za ocalenie życia w bitwie rozegranej w 1475 r. przez wojska książęce z mieszczanami Koszalina. Adam wywodzi. się z rodziny o słowiańskich korzeniach, osiedlonej na terenie Ziemi Sławieńsko-Słupskiej co najmniej od XIII w. By. związany z dworem książęcym. W 1489 r. wziął udział. w poselstwie Bogusława X wysłanym do Krakowa w celu poproszenia o rękę Anny Jagiellonki, córki króla polskiego Kazimierza Jagiellończyka.

Średniowieczna siedziba służyła rodzinie Podewilsów do schyłku XVI w. Około 1580 r. ówczesny właściciel majątku, śladem książąt pomorskich, podjął dzieło rozbudowy starego zamku do formy nowożytnej rezydencji. Po rozebraniu gotyckiej wieży do poziomu piwnic wzniesiono na tym miejscu duża, trzykondygnacyjna, prostokątna budowlę o wymiarach 14,6 x 24,7 m, z czterema kolistymi basztami na narożnikach. Przykryto ja dachem ukrytym częściowo za attyka wieńcząca fasadę. Otynkowane elewacje podzielono symetrycznie dużymi, prostokątnymi oknami i wejściem umieszczonym na osi środkowej fasady. Zewnętrznemu wystrojowi odpowiadało rozplanowanie dużych, wygodnych wnętrz, rozmieszczonych na parterze po obu stronach obszernego holu z kominkiem i schodami prowadzącymi na wyższe kondygnacje. Wnętrza parteru przykryto sklepieniami kolebkowymi z lunetami, sale na piętrach drewnianymi stropami.

Około połowy XVII w. zamek podwyższono o jedna kondygnację. Elewacje boczne zwieńczono podwójnymi szczytami, zasłaniając kalenice nowych dachów. Do elewacji północnej dobudowano ryzalit wysunięty w stronę jeziora. Nieopodal zamku, przed wjazdem na dziedziniec, zbudowano barokowy kościół. pomyślany jako mauzoleum rodu, w którym do 1860 r. składano prochy kolejnych pokoleń Podewilsów. Wtedy zamek zosta. sprzedany Hugonowi von Loen, aby wkrótce potem stać się własnością dyplomaty Karla Wilhelma von Riepenhausena (1852-1929). Z inicjatywy żony nowego właściciela w 1890 r. zamek rozbudowano o nowe skrzydło po stronie zachodniej i obudowano ryzalit od strony jeziora. Wnętrza wyposażono w meble, obrazy i rzeźby. W przewodnikach z początku XX w. pisano: "w zamku jest tyle pomieszczeń, ile w roku tygodni i tyle okien, ile dni w roku".

W 1945 r. splądrowano zamek. W kilka lat po wojnie umieszczono w nim siedzibę nadleśnictwa, a następnie szkołę, która funkcjonowała do 1956 r. Od tamtej pory do lat siedemdziesiątych XX w. zamek sta. opuszczony i popada. w ruinę. W 1976 r. powsta. projekt odbudowy z przeznaczeniem na siedzibę Nadleśnictwa. Równocześnie Pracownie Konserwacji Zabytków ze Szczecina rozpoczęły remont, który z uwagi na brak środków po kilku latach przerwano. W 1990 r. zamek kupi. prywatny właściciel, dokończył odbudowę i zaadaptował. wnętrza na hotel. Przy odbudowie kierowano się zasada odtworzenia stanu sprzed 1945 r. z wyeksponowaniem bryły zamku renesansowego, średniowiecznych piwnic i wszystkich dodanych później form.